Естеріңізге сала кетейік, ағымдағы жылдың тамыз айынан бастап Қазақстанда дін және радикализм мәселелері бойынша кеңес беретін 114 жедел желісі қайта іске қосылды.
Желі жұмысының қалай жүргізіліп жатқаны туралы бізге «Social Development Center» қоғамдық қорының корпоративтік мәселелер және қоғаммен байланыс жөніндегі менеджері Бейбіт Тұрабаев айтып берді.
Сіздің пікіріңізше, жедел желі жұмысының қайта басталуына не себеп болды?
— Желі жұмысын қайта бастаудың негізгі себебі азаматтарға дінмен байланысты мәселелер бойынша шынайы ақпарат беру және деструктивті ағымдардың қызметінен зардап шеккендерге психологиялық және заңгерлік көмек көрсету қажеттілігі болып табылады.
Бүгінде діни сауаттылық мәселесі Қазақстан азаматтары үшін өте өзекті мәселе болып табылады, өйткені дінге сенушілерді радикаландыру проблемасы бар.
Ашық дереккөздерден алынған мәліметтерге сәйкес, соңғы 9 жылда Қазақстанда 16 зорлық-зомбылық экстремизм актісі жасалды, 500-ден астам азамат Сирия мен Ирактағы террористік қозғалыстарға қосылды, олардың 100-ге жуығы қаза тапты. Терроризм мен экстремизм үшін 1 мыңнан астам қазақстандық түрмеге қамалды. Соңғы көрсеткіш соңғы бес жылда тұрақты түрде өсіп келеді. Ал Қазақстан Республикасының терроризмге қарсы орталығының деректері бойынша, 2019 жылдың соңындағы жағдай бойынша Қазақстанда деструктивті діни идеологиялардың 20 мыңнан астам ізбасары тұрды.
Сондай-ақ, өткен жылдың қорытындысы бойынша жоба өзін сұранысқа ие деп көрсетті. Жобаның тікелей орындаушысы «Ізгілік ісі» қоғамдық қорының мәліметінше, 2019 жылы жарты жыл ішінде сенім телефонына Қазақстанның әр өңірінен 6 мыңнан астам қоңырау түскен.
Жедел желі жұмысы кезінде қанша қоңырау түсті? Күніне орташа есеппен қанша қоңырау түседі?
— Желі 1 тамызда іске қосылды. Бүгінгі таңда 1500-ден астам қоңырау түскен. Күніне орташа есеппен 20-ден 40-ге дейін қоңырау түседі.
Азаматтар қандай сұрақтар бойынша жиі жүгінеді? Кері байланыс болды ма, алғыс айтқандар болды ма?
— Желіге анықтамалық немесе консультациялық сипаттағы болсын, дінмен байланысты кез келген мәселелер бойынша жүгінеді. Біздің мамандарымыздың көмегімен адамдар дін қызметкерлерінің байланыстарын, ғибадат үйлерінің мекен-жайларын біледі, дінтану, психологиялық және заңгерлік көмек алады.
Желі басталғалы бері 20-дан астам адамға кеңес берілді. Алғыс кеайтқандар болды, бірақ тек ауызша ғана.
Адамдар радикализмге қатысты жүгіне ала ма?
— Қазіргі таңда — жоқ. Мұны біз бірінші кезекте іске асыру мерзімінің өте қысқа болуымен байланыстырамыз. Сіз түсінгендей, кез келген жобада, табиғаттағы барлық процестер мен құбылыстарда циклдер деп аталатын белгілі бір даму кезеңдері бар.
Мен желі бір ай ғана жұмыс істеп жатқанын, ал жүргізіліп жатқан ақпараттық жұмыстар алғашқы оң нәтижелерді бере бастағанын айтқанмын. Сондықтан іске қосылғаннан бері бірден осындай салмақты сипаттағы үндеулер түссе ғажап болар еді. Немесе бұл елдегі мүлдем жағымсыз жағдайды көрсетер еді, бақытқа қарай олай емес.
Бізде бұл саладағы жағдай тұрақты, мемлекет нақты және жоспарлы жұмыстарды жүзеге асыруда, азаматтық қоғамның басқа институттары — үкіметтік емес ұйымдар, ғылыми-сараптамалық қоғамдастықтар, діни бірлестіктер де тыс қалмайды. Келешекте біз радикализм және діни экстремизм мәселелері бойынша жедел желіге өтініш түсу мүмкіндігін жоққа шығармаймыз.
Жедел желі жобасында қанша маман жұмыс істейді?
— Жобада 4 дінтанушы-оператор және 12 тар бейінді маман жұмыс істейді. Олардың ішінде психологтар, дінтанушылар, исламтанушылар мен заңгерлер бар.
Дінтанушы-операторлар абоненттерге қосымша білімді талап етпейтін жалпы мәселелер бойынша кеңес береді, ал тар бейінді мамандар қандай да бір салада неғұрлым егжей-тегжейлі талдау және түсіндіру қажет болған жағдайда консультация береді.
Сіз халықты жедел желінің бар екендігі туралы хабардар ету бойынша қандай жұмыстар жүргізесіз?
— Жедел желіні насихаттау аясында БАҚ және әлеуметтік желілерде жұмыс жүргізілуде. Баспасөз конференциясы өткізіліп, онда біз жедел желінің іске қосылғаны туралы хабарладық. Сондай-ақ, әлеуметтік желілердің танымал қауымдастықтарында жарнамалық жарияланымдарға тапсырыс беріледі, таргеттелген жарнама жүргізіледі.
Халықты ақпараттандыру аясында ҚР барлық өңірлерінің атқарушы органдарымен жұмыс жүргізілуде, бұл жерде біз ҚР MIOR Дін істері комитеті мен өңірлік дін істері басқармалары атынан серіктестеріміздің тарапынан нақты қолдауды сезінеміз.
Айта кету керек, аталмыш бағыт қазіргі кезеңде жоба үшін аса маңызды болып табылады. Жедел желі туралы адамдар неғұрлым көп білсе, соғұрлым көп өтініш келіп, сәйкесінше азаматтарымызға көбірек көмек көрсетіледі. Сондықтан біз үшін тиімді ақпараттық жұмыс мәселесі стратегиялық маңызды және басым мәселе болып табылады.
Жобаның болашаққа жоспарлары қандай?
— «Social Development Center» ҚҚ ұйымдастыруымен желі бір ай ғана жұмыс істейді. Қазіргі таңда біздің басты міндетіміз аталған желіні азаматтар арасында насихаттау және оның үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету болып табылады. Алдағы уақытта жедел желі сайтын дамыту және мамандардың құзыретін жүйелі түрде жақсарту жоспарлануда. Сондай-ақ, біз аталған желінің бұрынғыдай үзіліссіз жұмыс істеуіне қол жеткізгіміз келеді.
Сіздің қызметіңізде қандай проблемалар бар?
— Иә, шын мәнінде біз жобаны жүзеге асыруға белгілі бір дәрежеде ықпал ететін түрлі қиындықтарға тап боламыз. Негізгі мәселелердің бірі жедел желінің үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету болып табылады. Мысалы, желі 2019 жылы іске қосылды, белгілі бір ақпараттық науқан өткізілді, адамдар танып, хабарласа бастады. Алайда, 2019 жылдың желтоқсанынан бастап ағымдағы жылдың тамызына дейін желіге ешкім қызмет көрсетпеді, ол 8 айға жуық жұмыс істемеді. Нәтижесінде бәрін қайта бастауға тура келді.
Біз мұны жоба ретінде жедел желінің табысты болуы үшін негізгі қауіптердің бірі деп санаймыз, себебі мақсатты аудитория жай ғана сенімін жоғалтып, бізге жүгінуді тоқтатуы мүмкін.
Осыған байланысты біз бірқатар ұсыныстарды ҚР Дін істері комитетіне бердік, олар оң жауап табады деп ойлаймыз және біз жобаның тұрақтылығын, сапасын және өнімділігін бірігіп арттыра аламыз. Жалпы басқа да қиындықтар бар, бірақ олардың барлығын біздің команда сәтті шешуде.