Коронавирус Латын Америкасындағы қоғамның мәселелерін ашты. Адамдар қайтадан наразылық білдіруге шықты

Латын Америкасында наразылық толқыны орын алу қаупі бар. Әлеуметтік проблемалар, саяси дағдарыстар, сайлау және жалпы қасірет — коронавирус — аймақ тұрғындарын әр түрлі талаптармен көшеге жиі шығуға мәжбүрлейді. Қазір ең белсенді митингілер, тіпті полициямен қақтығыстар Коста-Рика мен Чилиде болып жатыр.Бірінші жағдайда коронакризисті еңсеру үшін Халықаралық валюта қорынан (ХВҚ) несие алу туралы үкіметтің шешімі катализатор болды. Жергілікті тұрғындардың айтуынша, ірі компанияларды көбірек төлеуге міндеттеудің орнына, мемлекет борыш ауыртпалығын қарапайым адамдарға іліп қоюға тырысады. Чилиде демонстрациялар полицейлердің еріксіз әрекетінен туындап отыр — бұл жақындап келе жатқан конституциялық референдум аясында. «Известия» газетіне сұхбат берген саясаттанушылардың пікірінше, COVID-19 пандемиясы аймақтың әлеуметтік мәселелерін күшейтті.

Чилидегі саяси шиеленіс осы күзде — 26 қазанға жоспарланған көптен күткен референдум айында қайта көтерілді. 25 қыркүйекте елорданың Плас Итали алаңында азаматтық құқыққа байланысты жаңа наразылық толқыны өршіп кетті. Нәтижесінде қарабинерлермен (жергілікті полициямен) қақтығыс болды, олар жас ағызатын газды қолданды, Қатысушылар диктатор Аугусто Пиночеттен мұраға қалған және негізгі азаматтық құқықтарды белгілейтін жаңа конституцияны қолдау үшін баннерлер алып жүрді. Дәл солар үшін өткен жылы манифестанттар күресті, олар қазір өзіндік мерейтойын атап өтуде.

2019 жылдың қазан айында чилилік студенттер метрополитенде көтеріліске шықты. Үкімет кезекті рет жол жүру бағасын (30 песоға) көтерді, бұл әлеуметтік теңсіздіктен шаршаған халық үшін соңғы тамшы болды. Жағдай жаппай манифестацияға ұласты. 18 қазанда ел президенті Себастьян Пинчера төтенше жағдай режимін жариялап, тәртіпті орнату үшін әскерді кіргізуді бұйырды. Бір жылдан кейін әлеуметтік теңсіздік пен зорлық-зомбылық мәселелері жойылмады, ал оларға коронавирус та қосылды. Джон Хопкинс институтының 16 қазандағы мәліметінше, Чили 19,5 миллион адамға шаққанда 486 696 жағдаймен ең көп ауру жұқтырған елдер рейтингінде 14-орында тұр.

— Карантиннің біртіндеп жойылуы наразылықтарды жандандырады, әсіресе экономикалық дағдарыстың салдары барған сайын айқын байқалады, — деп мәлімдеді Диего Порталес университетінің (Чили) Саяси ғылымдар мектебінің өкілі саясаттанушы және экономист Альдо Мадариага.

Оның айтуынша, Чилидегі шерулердің сабақтастығының элементі полицияның наразылық білдірушілерді қатаң басуы болды. Монымен қатар, егер де наразылық білдірушілер саны қауіпсіздік күштер әрекетінің нәтижесінде біршама азайса, онда карабинерлер саны тепе-тең жоғары болып қалды. Пандемия олардың көшелерде болуын қосымша бақылау қажеттілігін негіздеуді жеңілдетті.

14 қазанда оппозиция халықты 16 қазанда қайтадан көшеге шығуға шақырды. Бұған Amnesty International құқық қорғау ұйымы жариялаған карабинерлердің өткен наразылық білдірушілерге өкілеттіктерін асыра пайдаланғаны туралы баяндама себеп болды. «El Periodico» басылымының хабарлауынша, 2019 жылы көзі қан кеткен жастардың суреттері әлемді, соның ішінде БҰҰ-ны да шошытты. Алайда үкімет айыптарды дереу жоққа шығарды.

— Алдыңғы наразылық кезеңіндегі адам құқықтарының бұзылуы туралы іс бойынша сот процестері әлі аяқталмай жатып, жаңа істер туындап жатыр. Мен үкімет соңына дейін берік болып, отставкаға кетпейтініне сенімдімін, ал қуғын-сүргін әрбір жаңа айналымда күшейе түседі, — деп толықтырды Альдо Мадариага.

Сондай-ақ, Диего Порталес университетінің саяси ғылымдарының докторы Родриго Еспиноса Тронкосо Humans Rights Watch есебіне сәйкес Чилиде адам құқықтарының бұзылуы мен полиция тарапынан билікті теріс пайдалану байқалатынын атап өтті. Алайда, көп ұзамай өзгерістер болады — және диктатордың конституциясының орнына жаңасы келуі тиіс. Сарапшының айтуынша, соңғы сауалнамаларда халықтың көпшілігі мақұлдауға дауыс бермек.

— Жаңа конституцияны шынымен де көпшілік қолдайды, бірақ көп нәрсе ерікті дауыс беруге қатысуға байланысты болады және бұл жерде пандемия қатыгез әзіл ойнауы мүмкін, — деп атап өтті чилилік саясаттанушы Клаудио Фуэнтес.

Пандемия салығы
Коста-Рикада күнделікті азаматтық наразылықтар мен жолдарды бұғаттау басталды. Мексика мен Колумбияның жайлаған есірткі барондарына қарағанда тыныш ел кенет көршілеріне ұқсай бастады. Пандемиядан туындаған экономикалық дағдарысты еңсеру үшін Халықаралық валюта қорымен (ХВҚ) $1,75 млрд көлемінде несие беру туралы үкіметтің келісу ниеті катализатор болды. BBC хабарлауынша, Коста-Рика экономикасы соңғы 40 жылдағы ең нашар сәттердің бірін бастан кешіруде, үкіметтің хабарлауынша, бюджет тапшылығы ЖІӨ-нің 10 пайызын құрайды. Билік бұл ретте қарыздың ауыртпалығын халыққа асырып, салықты арттыруды ұйғарды. Үкіметтің несие төлеу жөніндегі ұсынысы алымдардан түсетін түсімдер есебінен шығыстарды 80%-ға және мемлекеттік шығыстарды қысқарту есебінен 20%-ға жабуды көздеді.

Зындандағы науқас: Латын Америкасындағы түрмелер COVID-19 көшетіне айналды
Аймақтың кейбір елдерінде пенитенциарлық мекемелер 300%-ға толып кетті
Екі апта бойы шиеленіс күшейіп, полиция мен шерушілер арасындағы қақтығыстардан жүздеген жарақаттар мен тұтқындауларға алып келді. Дегенмен, «Известия» жергілікті тұрғындардан алған видеолары полицияның чилиліктерге қарағанда әлдеқайда қатал екенін дәлелдейді.Бейнероликтердің бірінде бүлікші топтан құқықтық тәртіп органдары қашып бара жатқаны көрінеді.

— Біз қуатты компаниялардың орташа және төмен табысы бар адамдар сияқты салық төлеп, олардан жалтармауын қалаймыз. 2018 жылы үкімет бюджет жоспарын мақұлдады, ол сатудан түсетін салық сомасын ұлғайтып, оны ҚҚС-қа айналдырды, міне бізге жаңа кабала жоспары жарияланды, — деп мәлімдеді коста-рикандық мектептің директоры Энрике Фалльяс «Известияға».

Оның пікірінше, үкімет жылдам әрекет етуі тиіс, себебі қақтығыстар күшейіп, Коста-Риканың бейбіт бейнесі бұзылуы мүмкін.

4 қазанда президент Карлос Альварадо ХВҚ-мен бастапқы шарттармен мәмілеге келмейтінін жариялады. Теледидар эфирінде ол өз елінің көшелеріндегі зорлық-зомбылыққа ауыр қарайтынын айтты. Дегенмен, бұл шерушілерді тоқтатқан жоқ.

Сыйысымдылық тесті: бұл АҚШ пен Бразилиядағы наразыларды біріктіреді
Қара нәсілділерге қатысты әділетсіздіктің салдарынан Жаир Болсонарудың диктатурасына қарсы сөйлеген сөздері толқуда
— Наразылыққа халықтың түрлі топтары — фермерлер, балықшылар, саудагерлер және әрқайсысы өз талаптарымен шықты. Ең қорқыныштысы, бұл біздің елімізде бұрын мүмкін болмаған зорлық-зомбылыққа әкелді, — деп атап өтті жергілікті тұрғын Беатрис Хименес «Известиямен» әңгімелесу барысында.

Республика Президенті кәсіподақтардың түрлі өкілдерімен кездесті, бірақ демонстрацияларды ұйымдастыратын «Ұлттық құтқару қозғалысы» (MRN) емес. Олардың басты талабы — ел көшбасшысының ХВҚ-ға жүгінуден жазбаша бас тартуы және диалог. Карлос Альварадо мен конгресс президенті Эдуардо Круикшенк 17 қазаннан бастап түрлі секторлардың 29 өкілімен келіссөздер үстеліне отыратынын жариялады. MRN шақырылғандар тізіміне кірмеді.

Коста-Рика мен Чили — латын америкалық картадағы қызу наразылық нүктелері ғана. Алайда басқа елдерде де наразылық пен ықтимал қақтығыс байқалады. Жақында Венесуэладағы ахуал аздап тынышталды, COVID-19 тудырған «аштық бүліктері» себеп болды. Боливиядағы митингілерді ақырына дейін тоқтату мүмкін емес, онда 9 қазанда экономика министрлігінің қақпасында топ зейнетақы қорларынан жарналарды ішінара қайтаруды талап етті, өйткені пандемия кезінде адамдар жұмыссыз және қандай да бір жинақ ақшасыз қалды. Желтоқсанда Венесуэла парламенттік сайлаудан, ал Боливия 18 қазанда президенттік сайлаудан өтеді.

— Латын американдықтарды көшеге шығуға мәжбүрлеген проблемалар бұрынғыдай болып қалды, ал пандемия оларды одан әрі ушықтырды, — деп мәлімдеді Колумбия қауіпсіздік және бейбітшілік проблемаларын зерттеу орталығының директоры Нестор Росаниа «Известияға».

Оның айтуынша, 1980 жылдары аймақта диктатура орнаған, кейін солға, сосын қайта оңға бұрылған, бірақ барлық үкіметтер қарапайым адамдардың проблемаларын шешпеген. Сарапшының пікірінше, бүгінде қоғамдық пікірдің маятнигі солға бұрылып қана қоймай, орнықты даму үмітімен ортаға тоқтағысы келеді.

 

Добавить комментарий