Еуропаға қару-жарақ импорты екі есеге дерлік өсті, Франция Ресейді басып озды және әлемдегі екінші ірі экспорттаушы елге айналды.
Еуропа елдерінің 2019-2023 жылдар аралығындағы қару-жарақ импортының өсіміне 2022 және 2023 жылдары Украинаға жаппай қару-жарақ жеткізілуімен байланысты, делінген жақында жүргізілген зерттеуде.
Еуропалық елдер 2014-2018 жылдардан 2019-2023 жылдар аралығында қару импортын екі есеге арттырып, аталған кезеңде сатып алуларды 94%-ға ұлғайтты, делінген Стокгольм халықаралық бейбітшілік мәселелерін зерттеу институты (SIPRI) жүргізген жаңа зерттеуде.
Аталған өсім Ресейге қарсы күресіп жатқан Украинаға қару-жарақтың жеткізілуімен байланысты, 2022-2023 жылдары аралығында елге 2019-2023 жылдардағы өңірдегі жалпы қару импортының 23%-ы жеткізілді.
Екі Еуропа елі — Франция мен Италия да сол кезеңде Еуропадан, Азиядан және Таяу Шығыстан қару сатып алушыларды тауып, өз экспортын едәуір жандандырды.
Еуропадағы және басқа әлемдегі қазіргі жағдайды, Украина мен Газ секторындағы қақтығыстарды ескеретін болсақ, халықаралық қару-жарақ жеткізілімдерінің жаһандық көлемі 2014-2018 жылдардан 2019-2023 жылдары аралығында 3,3%-ға азайды.
Еуропа кімнен қару сатып алады?
Еуропадағы ең ірі импорттаушы ел, сөзсіз, Украина, ел 2019-2023 жылдары аралығында бүкіл еуропалық импорттың 23%-ын құрайды. Келесі ірі импорттаушылар Ұлыбритания (барлық еуропалық импорттың 11%) және Нидерланды (9,0%) болды.
2019-2023 жылдары Еуропа елдерінің қару-жарақ импортының басым бөлігі — 55%-ы АҚШ-қа тиесілі, олардың Еуропаға экспорты жоғарды көрсетілген кезеңмен — 2014-2018 жылдармен салыстырғанда 35%-ға өсті. 2019-2023 жылдары Еуропаға импортталатын қарудың ірі партиясы Азия, Мұхит және Таяу Шығыстан келді.
«НАТО-ның еуропалық елдерінің АҚШ-тан импорт туралы шешімі көптеген факторларға байланысты, оның ішінде техникалық, әскери және шығынды мәселелермен қатар трансатлантикалық қатынастарды қолдау мақсаты бар», — деп түсіндірді SIPRI директоры Дэн Смит баспасөз хабарламасында. «Егер алдағы жылдары трансатлантикалық қатынастар өзгерсе, еуропалық мемлекеттердің қару-жарақ сатып алу саласындағы саясаты да өзгеруі мүмкін».
АҚШ-тан кейінгі ірі жеткізушілер Германия (6,4%) және Франция (4,6%) болды.
Франциядан қару экспортының өсімі
Қазіргі уақытта АҚШ пен Франция әлемдік қару-жарақ экспортында көш бастап тұр: Вашингтон 2014-2018 жылдардан 2019-2023 жылдары аралығында өз экспортын 17%-ға, ал Париж осы кезеңде 47%-ға ұлғайтты.
АҚШ-қа қару-жарақ экспортының жалпы көлемінің 42%-ы тиесілі және 2019-2023 жылдар аралығында 107 мемлекетке қару жеткізді, бұл басқа ірі экспорттаушыдан көп. Француз қару-жарақ экспортының өсімi, негiзiнен Үндiстан, Катар және Мысырға жауынгерлiк ұшақтар жеткiзумен байланысты.
Франция алғаш рет әлемдегі ең ірі қару-жарақ экспорттаушылар тізімінде Ресейді басып озып, Ресейді үшінші орынға артта қалдырды. Бұл Францияның экспорты өскенде Ресейдің экспорты осы кезеңде екі есеге (-53%) қысқарғанымен байланысты. 2019 жылы Ресей 31 мемлекетке қару экспорттаған болса, 2023 жылы олардың саны 12-ге дейін қысқарды.
Францияның қару-жарақ экспортының ең көп үлесі (42%) Азия мен Мұхит елдеріне, тағы 34% — Таяу Шығыс елдеріне тиесілі.
Францияның қару-жарағын ең ірі экспорттаушы Үндістан болды, елдің үлесі барлық экспорттың 30%-ын құрады. 2019-2023 жылдары аталған ел қару импорты бойынша әлемде бірінші орынды иеленді, алайда оның негізгі жеткізушісі Ресей болып отыр, оның үлесіне барлық импорттың 36% тиесілі.
«Франция өз қару-жарақ өнеркәсібін экспорт есебінен көтеру үшін жоғары әлемдік сұраныс мүмкіндігін пайдалануда», — дейді SIPRI зерттеушісі Катарина Джокич. «Франция өзінің жауынгерлік ұшақтарын Еуропадан тыс жерлерге сатуда».