Формальды түрде барлығы экологиялық заңнамасының бұзушылығы болмауы үшін бәрі жасалды — барлық комиссиялар өтті, қорытындылар алынды. Міне, тек тұрғын алабында салынған бетон зауыты ғана айналасындағы адамдардың өмірін нағыз тозаққа айналдырды. Айналада цемент тозаңының шаңы, үйлердің терезелеріндегі әйнектер шексіз жүретін ауыр салмақты бетон араластыратын жүк көліктерінін кесірінен шытынап, ауыр техниканың жүруіне арналмаған асфальт жабыны жарыла бастаған.
«Шынымды айтсам, біз цемент-бетон тозағында өмір сүріп жатырмыз», — дейді жақын маңдағы үйлердің тұрғындары.
Зауыт осыдан жеті жыл бұрын үйлердің жанында салынды. Қазір адамдар шаңды тұманға түскендей өмір сүруде. Ақ түтіннің шаңдары, цементтен шыққан шаңдар тек бақшаларда ғана емес, тұрғындардың өмірін улап, үйлерге де кіріп кетеді.
Алматылықтар кәсіпорынның пайда болуымен денсаулықтарының нашарлағанын байқады. Астма, бронхит, аллергия — бұл аурулардың жарты бөлігі ғана.
«Барлық дәрігерлер сіз қайда жұмыс істейсіз, сіз зиянды өндірісте жұмыс істейсіз ба деп сұрайды. Жоқ, біз осы жерде тұрамыз», — деп шағымданды жергілікті тұрғын Елена Едісова.
11 жыл бұрын Алматы әкімдігі бұл аумақты кірпіш зауытына жалға берген болатын. Ол кезде сол жерде өте маңызды санитарлық-қорғау аймағы болған. Алайда цемент элеваторын салу кезінде тұрғындар жасыл желектердің барлығын кесіп тастады дейді. Кірпіш зауытының орнына ірі бетон араластыру қондырғы жасалды.
Жергілікті тұрғын Марина Черныйдың айтуынша, осыдан үш жыл бұрын өмір сүру мүлдем төзгісіз болған. Тұрғын үйлерден 80 метр қашықтықта екі бетон араластыру қондырғысы салынды. Олар тәулік бойы жұмыс істейді.
Тұрғындар барлық инстанцияларға, прокуратураға, аудандық әкімдікке хабарласып, СЭҚ шақырды. Барлық жерде бір жауап — экологиялық заңнаманы бұзу анықталған жоқ.
«Шынымды айтсам, біз цемент-бетон тозағында өмір сүріп жатырмыз. Зауытта, өйткені дуалдан дуалға дейін 19 метр. Бұл 40 тонналық бетон араластырғыштар, олардан тыныштық жоқ, үнемі шу, діріл», — дейді Марина Черных.
Дірілмен, шексіз шуылмен өмір сүруге мәжбүр болған адамдардың әр секунд сайын цемент шаңын жұтатын адамдардың психологиялық жағдайын ешкім ешқашан бағалаған емес.
Бетон мен темірбетон бұйымдарын шығаратын компания зауытты пайдалануға бермес бұрын барлық комиссиялардан өткенін айтады. Бірде-бір заң бұзушылық анықталған жоқ.
«Келісімшарт бойынша бетон, құрылыс материалдарын беретін зауыт түнгі сағат 20-ге дейін жұмыс істейді. 22-ден кейін зауыт жабылады. Сағат 22:00-ге дейін шығып қалған машиналар таңертеңге дейін, түнгі сағат 4-ге дейін қайтып оралады. Бізде шу рұқсат етілген норма шегінде. Экологтар да нысанның сыртынан, ішінен тексеріп, аспаптық өлшеулер жасады. Барлығы норма шегінде», — деп мәлімдеді бетон зауытының бас инженері Мұрат Нұрдәулетов.
Алайда, зауыттың директоры өз отбасымен бірге қаланың басқа ауданында тұрады. Неге екені белгісіз, әлі күнге дейін жұмысқа жақын жерге көшпеген. Өз кәсіпорнының дуалынан 19 метр қашықтықта тура алар еді ғой. Рұқсат берген шенеуніктердің бірі де, қауіпсіздік туралы қорытынды берген комиссия мүшелерінің бірі де осында тұрмайды.
Алматы әкімдігі аудан тұрғындарына денсаулығына зиян келтіргенінен бөлек тікелей экономикалық зиян келтірді, себебі өндірістердің тұрғын үй құрылыстарына жақын орналасуы олардың жылжымайтын мүлкінің нарықтық құнын айтарлықтай төмендетеді.
2017 жылы бұл компания ірі кәсіпорын ретінде рәсімделді. СЭҚ оларға қауіптіліктің төртінші санатын берді. Заңда денсаулыққа қауіпті өндіріс аумағында жасыл желектердің кемінде 60 пайызы болуы тиіс. Бірақ тұрғындар бұл жерде ағаштардың тиесілі мөлшерден әлдеқайда аз екеніне сенімді, адамдар мұндай көршілестікке шыдамауға ниетті емес, мәселені сот арқылы шешуді жоспарлап отыр.